Łysienie, nadmierne wypadanie włosów

Dorosły zdrowy człowiek posiada na głowie przeciętnie od 200 do 500 tysięcy włosów. Długość cyklu życiowego włosa zależy przede wszystkim od naszych uwarunkowań genetycznych i może trwać 3 do 7 lat. Po tym czasie włos przestaje rosnąć i wkrótce wypada. Naturalną jest więc utrata do 100 włosów dziennie, szczególnie widoczna podczas czesania i kąpieli.

Włosy to jeden z najistotniejszych elementów naszego wizerunku. Posiadają szczególne znaczenie kulturowe, społeczne i psychologiczne. Zaburzenia i choroby dotyczące włosów wiążą się więc w oczywisty sposób ze stresem, obniżeniem poczucia własnej wartości i zaburzeniem funkcjonowania w społeczeństwie.

Łysienie jest jednym z najczęstszych problemów z jakim pacjenci, zarówno mężczyźni jak i kobiety, zgłaszają się do dermatologa. Jest to nabyta częściowa lub całkowita utrata włosów. Przebieg łysienia w zależności od przyczyny może być niezwykle zróżnicowany: gwałtowny lub przewlekły, trwały lub przejściowy, miejscowy lub rozlany. Może dotyczyć nie tylko głowy ale również zarostu, rzęs, brwi lub całego ciała. Lista możliwych przyczyn łysienia jest niezwykle długa i należą do niej zarówno  choroby dotyczące bezpośrednio włosów czy skóry jak i przyczyny ogólnoustrojowe a nawet zaburzenia psychiczne. Dlatego tak ważna dla prawidłowego rozpoznania problemu jest wizyta u specjalisty, która obejmuje przeprowadzenie szczegółowego wywiadu i dokładnego badania przedmiotowego. Nierzadko konieczne jest wykonanie również badań laboratoryjnych. Specjalistyczne badania, którymi posługuje się lekarz dermatolog w diagnostyce przyczyn łysienia to  trichogram oraz trochoskan. W przypadku podejrzenia ogólnej choroby skóry jako przyczyny łysienia (np. łuszczycy) konieczne może być pobranie wycinka do badania histopatologicznego. Badania mikrobiologiczne (posiew lub preparat bezpośredni) pomagają wykluczyć przyczyny infekcyjne takie jak grzybica.

Telogenowa utrata włosów, łysienie telogenowe

Nazywamy nim nagłą utratę włosów spowodowaną zbyt szybkim przechodzeniem z fazy wzrostu (anagenu) do fazy przejściowej (katagenu) i spoczynkowej (telogenu) z następczym wypadaniem. Nie jest to odrębna jednostka chorobowa w sensie ścisłym, lecz raczej objaw, który powinien zasugerować poszukiwania właściwej przyczyny. Objawia się zwykle przerzedzeniem włosów oraz nadmiernym ich wypadaniem podczas czesania i mycia. Wykonanie trichogramu albo trichoskopii ujawnia nieprawidłowo wysoki odsetek włosów telogenowych oraz ogólne zmniejszenie ich gęstości.

Istnieje wiele możliwych przyczyn tego zjawiska a należą do nich:

• Nasilenie łysienia androgenowego mężczyzn lub kobiet
• Zaburzenia funkcji tarczycy
• Połóg
• Zaburzenia odżywiania
• Niedobór żelaza
• Choroby zapalne owłosionej skóry głowy takie jak łuszczyca, łupież, kontaktowe zapalenie skóry
• Stosowanie niektórych leków
• Cieżkie choroby ogólnoustrojowe
• Hiperprolaktynemia
• Choroby zapalne jelit lub zaburzenia wchłaniania
• Niedoczynność nadnerczy
• Choroby przewlekłe
• Zaburzenia psychiczne

Przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem na temat współistniejących chorób oraz dokładne badanie i wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych jest zwykle kluczowe dla rozpoznania przyczyny łysienia telogenowego, od której zależy odpowiednio dobrane leczenie. Zlikwidowanie przyczyny zwykle całkowicie rozwiązuje problem, potrzebny jest jednak czas na regenerację utraconych włosów.

Łysienie androgenowe

Najczęściej spotykany rodzaj łysienia, wynikający z dziedzicznej nadwrażliwości mieszków włosowych na androgeny czyli męskie hormony płciowe (testoteron oraz DHT). Występuje u ponad 80% mężczyzn i i 60% kobiet w wieku 60 lat. Wpływ hormonów powoduje skrócenie cyklu życiowego włosów i zwiększone ich wypadanie jak również zastępowanie prawidłowych włosów cienkimi i krótkimi włosami meszkowymi. Jest to zwykle proces długotrwały ale postępujący i z czasem prowadzi do całkowitego wyłysienia. Istnieją dwa charakterystyczne wzorce łysienia androgenowego: męski oraz żeński

Wzorzec męski

Charakterystyczne dla tego wzorca jest cofanie się czołowej i/lub skroniowej linii włosów oraz stopniowo powiększający się obszar wyłysienia na szczycie głowy. W tych miejscach widoczne mogą być delikatne włosy meszkowe. Proces ten najpóźniej dotyka włosów w okolicy potylicznej. 

Pierwsze objawy mogą pojawić się bardzo wcześnie, nawet przed 20. rokiem życia. Wynika to głównie ze skłonności genetycznych – syn ojca, który wyłysiał w młodym wieku najczęściej również wcześnie łysieje.

Obraz kliniczny uzupełniony o wywiad zwykle wystarcza do rozpoznania. Trichoskan metodą TrichoLAB pozwala potwierdzić rozpoznanie i wykluczyć ewentualne inne przyczyny. Pozwala również wykryć bardzo wczesne objawy, niewidoczne gołym okiem, u mężczyzn obciążonych genetycznie. Wczesne rozpoczęcie leczenia ma znaczny wpływ na jego powodzenie, gdyż jego celem jest przede wszystkim zatrzymanie procesu. Dokonane zmiany są dużo trudniejsze do odwrócenia.

Wzorzec żeński

W odróżnieniu od męskiego dochodzi w nim do rozlanego przerzedzenia włosów w okolicy przedziałka, rzadziej dochodzi do całkowitego wyłysienia, czołowa i skroniowa linia włosów zwykle pozostaje niezmieniona. Włosy stają się cieńsze i krótsze, wolniej rosną. U kobiet w przebiegu łysienia androgenowego częściej dochodzi również do telogenowej utraty włosów. Na ogół pierwsze objawy występują później niż u mężczyzn, bardzo rzadko przed 30. rokiem życia.

Diagnoza opiera się na zaobserwowaniu typowych zmian w trichoskopii oraz wykluczeniu innych przyczyn łysienia. Ważne jest wykluczenie stosunkowo często występujących u kobiet zaburzeń endokrynologicznych takich jak niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, oraz chorób nadnerczy i jajników.

Łysienie bliznowaciejące

Jest to szczególna grupa chorób, w wyniku których dochodzi do nieodwracalnego zniszczenia mieszków włosowych.  co z kolei sprawia, że odrost włosów jest juz niemożliwy. Chorobom tym częściej towarzyszą dodatkowe objawy takie jak świąd, tkliwość lub łuszczenie się skóry głowy.