Trądzik różowaty

Trądzik różowaty (rosacea) to przewlekła zapalna choroba dotycząca skóry twarzy. Objawia się występowaniem

• rumienia („wypieków”, „rumieńców”),
• poszerzonych naczyń krwionośnych („popękanych naczynek”, „pajączków”),
• zmian zapalnych (krost, grudek).

Pomimo mylącej nazwy oraz czasem podobnego wyglądu zmian, tak na prawdę trądzik różowaty to całkowicie odrębna jednostka chorobowa, która nie ma wiele wspólnego z trądzikiem młodzieńczym.

Trądzik różowaty – przyczyny

Pomimo iż trądzik różowaty znany jest dermatologom od dawna i dotyczy bardzo wielu pacjentów, jego przyczyny nadal nie są do końca poznane. Pośród możliwych czynników wywołujących wymienia się:

• skłonności genetyczne – występowanie choroby wśród członków rodziny
• działanie ultrafioletu – szkodliwy wpływ promieniowania słonecznego,
• wpływ środowiska i trybu życia,
• zaburzenia immunologiczne i naczyniowe,
• kolonizację skóry roztoczem z gatunku Demodex folliculorum (nużeniec ludzki).

Najczęściej u pacjentów cierpiących na trądzik różowaty obserwuje się kombinację powyższych czynników.

Nużeniec a trądzik różowaty

Informacja o kolonizacji nużeńcem często wzbudza duży niepokój wśród pacjentów cierpiących na trądzik różowaty. Nużeniec ludzki jest jednak gatunkiem roztocza naturalnie bytującym na naszej skórze. U zdrowych osób zasiedla okolice łojotokowe (nos, czoło, policzki, bródka), gdzie żywi się martwymi komórkami naskórka i wydzieliną gruczołów łojowych, nie wyrządzając szkód.

Rola nużeńca w powstawaniu zmian skórnych nie jest do końca poznana, ale zaobserwowano, że u chorych na trądzik różowaty jest on obecny w znacznie większej liczbie.

Nie jest do końca jasne, w jaki sposób zwiększona populacja Demodex przyczynia się do powstawania zmian skórnych. Wiadomo jednak, że stosowanie leków eliminujących nużeńca ma pozytywny wpływ na przebieg choroby.

Jak postępuje trądzik różowaty?

Nieleczony trądzik różowaty ma z czasem postępuje. Pierwsze subtelne objawy mogą być zauważalne nawet już w wieku młodzieńczym.

Zmiany skórne dotyczą głównie środkowej części twarzy – czoła, nosa, policzków, bródki, a w części przypadków również szyi i dekoltu. 

1. Rumień napadowy

W początkowym stadium choroby stwierdza się skłonność do rumienia napadowego. W okresie tym charakterystyczna jest nadreaktywność naczyń krwionośnych skóry twarzy objawiająca się przejściowym zaczerwienieniem skóry pod wpływem różnych bodźców: zmiany temperatury, stresu, ostrych i kwaśnych pokarmów, gorących napojów, kawy, alkoholu. Skóra często jest nadwrażliwa do tego stopnia, że trudno jest dobrać kosmetyki czy środki myjące.

2. Rumień przetrwały i poszerzone naczynka

W fazie tej zwykle stwierdza się stałą obecność rumienia skóry twarzy, do którego dołączają widoczne gołym okiem poszerzone („popękane”) naczynia krwionośne. Zmiany najczęściej obejmują nos i policzki. Mogą nasilać się pod wpływem wymienionych czynników drażniących, ale nigdy całkowicie nie zanikają.

3. Zmiany zapalne.

W okresie późniejszym zaczynają pojawiać się grudki zapalne i krosty mogące przypominać trądzik pospolity. Zmiany są zwykle intensywnie zaczerwienione i tkliwe. 

4. Rhinophyma – guzowatość/ przerost nosa

Szczególną odmianą trądziku różowatego i jednocześnie jego późnym stadium jest postać przerostowa (rhinophyma), gdzie na skutek przewlekłego i nieleczonego stanu zapalnego dochodzi do przerostu tkanek skóry, przede wszystkim nosa a czasem też policzków. Postać ta dotyka częściej mężczyzn i potrafi znacznie zdeformować rysy twarzy.

Poza tym, w każdej fazie trądziku różowatego oprócz zmian skórnych obecne mogą być rzadziej występujące objawy oczne – zapalenie brzegów powiek oraz zapalenie spojówek. 

Schorzeniem pokrewnym trądzikowi różowatemu jest zapalenie okołoustne (dermatitis perioralis). W tej chorobie zmiany skórne lokalizują się wyłącznie lub głównie na skórze wokół ust.

Kogo dotyczy ten problem?

Trądzik różowaty jest stosunkowo częstą chorobą skóry, dotyczącą od 5 do 10% populacji, przede wszystkim kobiet w średnim wieku a w mniejszym stopniu również mężczyzn. Wyjątkiem jest postać przerostowa, którą obserwuje się głównie u mężczyzn.

Jakie istnieją możliwości leczenia?

Trądzik różowaty jest chorobą przewlekłą i nieleczony zwykle postępuje. Leczenie w ujęciu tradycyjnym obejmuje leki miejscowe w postaci kremów lub żeli (metronidazol, ichtiol, rezorcyna, siarka, kwas azelainowy, tacrolimus, pimecrolimus) oraz leki doustne – tetracyklina i metronidazol stosowane w skojarzeniu. Leczenie wyłącznie miejscowe jest zwykle mało skuteczne w bardziej nasilonych zmianach. Terapia doustna tetracykliną i metronidazolem poprawia skuteczność leczenia, wymaga jednak kilkumiesięcznego (3-6 miesięcy) czasu stosowania. Wiąże się z tym konieczność okresowych badań kontrolnych krwi oraz możliwość ujawnienia się działań ubocznych, zwłaszcza nietolerancji ze strony przewodu pokarmowego. Leczenie tetracykliną i metronidazolem pozwala u większości pacjentów złagodzić zmiany zapalne występujące w przebiegu trądzika różowatego (grudki, krosty). W niewielkim stopniu jednak wpływa na zmiany naczyniowe – rumień i teleangiektazje („popękane” naczynka).

Prawdziwy przełom w leczeniu trądziku różowatego dokonał się dzięki zastosowaniu urządzeń laserowych i terapii fotodynamicznej.