Kaszak

Czym jest kaszak?

Kaszak to najczęściej spotykana torbiel naskórkowa.

Wywodzi się z elementów mieszka włosowego.

Powstaje w wyniku zamknięcia jego ujścia i nagromadzenia wewnątrz tzw. treści kaszowatej, która nazywa się tak ze względu na swój charakterystyczną białawą barwę i gęstą konsystencję, przywodzącą na myśl kaszę manną.

Treść kaszowata składa się przede wszystkim z wydzielanego przez okoliczne gruczoły sebum (in. łoju) oraz ze złuszczonych martwych komórek naskórka.

Jak wygląda kaszak?

Kaszak zwykle przybiera formę twardej podskórnej torbieli wielkości od kilku milimetrów nawet do kilku centymetrów. Czasem na jego szczycie widoczny jest niewielki otworek, który odpowiada zatkanemu ujściu mieszka włosowego, z którego powstał.

Kaszaki mogą powstawać w dowolnym miejscu na skórze, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Najczęściej jednak lokalizują się w obrębie okolic łojotokowych  – w obrębie twarzy, owłosionej skóry głowy, na grzbiecie oraz w okolicy mostkowej. Nie występują w obrębie dłoniowej powierzchni ręki, podeszwy stóp, czerwieni wargowej oraz błon śluzowych.

Kaszak – objawy

Niepowikłane kaszaki zwykle nie powodują żadnych dolegliwości. Pacjenci często jednak zaniepokojeni są stopniowym powiększaniem się zmiany. Obecność kaszaka w dobrze widocznym miejscu – na przykład na twarzy czy szyi – może stanowić istotny problem kosmetyczny.

Kaszak zakażony

Ze względu na naturalną obecność bakterii na powierzchni skóry oraz wewnątrz mieszków włosowych kaszak może ulegać zakażeniu. Wówczas pojawia się zaczerwienienie, ból i obrzęk. Zdarza się, że napięta i zmieniona zapalnie skóra nad kaszakiem pęka i torbiel opróżnia się samoistnie. Najczęściej wówczas zmiana nawraca, ponieważ powstały otwór zasklepia się i po jakimś czasie torbiel wypełnia się na nowo.

Kaszak – u kogo występuje?

Pojedynczy kaszak nie jest zjawiskiem niezwykłym i może pojawić się spontanicznie u każdego, niezależnie od wieku i płci. Niektórzy pacjenci zdają się jednak wykazywać zwiększoną tendencję do powstawania kaszaków, przez co torbiele występują u nich częściej i w większej liczbie. Uważa się, że tego typu skłonności mogą mieć charakter dziedziczny.

Zwiększoną tendencję do występowania kaszaków można również zauważyć u osób cierpiących na trądzik i łojotok ze względu na tendencję do nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych, co doprowadza do ich zatykania, a także z powodu nadmiernej aktywności gruczołów łojowych. 

Czy kaszak jest niebezpieczny?

Kaszaki są zmianami łagodnymi, jednak ze względu na możliwość zakażenia, zaleca się ich usuwanie.

Szczególnie niekorzystną lokalizacją kaszaka jest twarz i owłosiona skóra głowy, gdyż przez połączenia z układem żylnym opon mózgowych istnieje możliwość rozwinięcia się zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Jest to rzadkie, ale zagrażające życiu powikłanie.

Z tego samego powodu nie należy samodzielnie wyciskać lub nakłuwać kaszaków, szczególnie położonych w obrębie głowy, gdyż grozi to zakażeniem, które może następnie szerzyć się drogą krwi.

Niepokojącą sytuacją jest również występowanie bardzo licznych kaszaków, gdyż może świadczyć o obecności u danej osoby któregoś z zespołów genetycznych skłonności do nowotworów. 

Kaszak – badania diagnostyczne

Kliniczne cechy kaszaka na ogół pozwalają go rozpoznać z dużą dozą pewności bez wykonywania dodatkowych badań. W przypadkach wątpliwych przydatne jest wykonanie badania USG skóry i tkanki podskórnej, które pozwala odróżnić torbiel naskórkową od ewentualnego guzka oraz ocenić głębokość położenia zmiany. Pomaga to zaplanować zabieg usunięcia z większą dokładnością.

Wydobyty kaszak jest zwykle na tyle charakterystyczny, że nie wymaga dodatkowych badań, jednak w razie wątpliwości lekarza lub na życzenie pacjenta materiał przekazywany jest do badania histopatologicznego.

Kaszak – leczenie

Leczenie chirurgiczne

Podstawową i najskuteczniejszą metodą leczenia kaszaków jest chirurgiczne wycięcie. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Skórę ponad torbielą nacina się, wykonując otwór niezbędny do wydobycia kaszaka. Torbiel odpreparowuje się w miarę możliwości bez uszkadzania jej torebki. Następnie na skórę zakłada się szwy.

Po chirurgicznym usunięciu kaszaka na skórze pozostaje rana. Istnieje możliwość wykonania serii zabiegów laserem pikosekundowym po usunięciu szwów celem poprawy wyglądu przyszłej blizny.

Punkcja kaszaka

Punkcja, czyli nakłucie i opróżnienie torbieli, zwykle nie daje trwałego wyleczenia. Pozostawiona torebka w dalszym ciągu produkuje treść kaszowatą i torbiel wypełnia się na nowo.

Leczenie zakażonego kaszaka

W przypadku kaszaka zakażonego konieczne jest wstępne wdrożenie doustnej antybiotykoterapii oraz odroczenie zabiegu chirurgicznego. Po ustąpieniu stanu zapalnego torbiel można bezpiecznie wyciąć.